25 εικαστικοί με αναπηρία | 25 λογοτέχνες
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας την Τέχνη» αποσκοπεί στον εντοπισμό και την ευρεία προβολή του έργου Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών με αναπηρία και στην αποδοχή από την κοινωνία του δικαιώματος της συμμετοχής τους στην παραγωγή πολιτιστικού έργου.
Το πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας την Τέχνη» υλοποιείται με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και την υποστήριξη του Γραφείου Διασύνδεσης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Η έκθεση «Ταξιδεύοντας την Τέχνη», καρπός του ομώνυμου διετούς προγράμματος, έρχεται να δώσει τη δική της απάντηση στο ερώτημα «Πώς θα ήταν αν η τέχνη ταξίδευε ελεύθερα πέρα από συμβάσεις, προκαταλήψεις, όρια και εμπόδια;». Τα έργα 25 εικαστικών με αναπηρία συνδιαλέγονται με τα χειρόγραφα 25 λογοτεχνών, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τα πρώτα. Στόχος αυτής της γόνιμης προσέγγισης είναι να προβληθεί ευρέως το έργο καλλιτεχνών με αναπηρία, η ισότιμη καλλιτεχνική δημιουργία ατόμων με και χωρίς αναπηρία, καθώς και η μεταξύ τους συνεργασία.
Την έκθεση συνοδεύει το Συλλεκτικό Λεύκωμα «Ταξιδεύοντας την Τέχνη» το οποίο εκδόθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Στις σελίδες του αποτυπώνονται τα έργα, τα χειρόγραφα και οι σκέψεις των δημιουργών.
Η έκθεση, που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), εγκαινιάστηκε αρχικά με επιτυχία στην Αθήνα στο Ιστορικό Αρχείο ΠΙΟΠ τον Οκτώβριο του 2020.
Στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων πραγματοποιήθηκε εκδήλωση παρουσίασης του λευκώματος με εισηγήσεις του κ. Κωστή Καλαποθάκη εκ μέρους του ΠΙΟΠ, της κ. Ελίνας Κλαριδοπούλου εκ μέρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, της κ. Φιλαρέτης Παπαδοπούλου εκ μέρους του φορέα, της κ. Ουρανίας Αναστασιάδου (μέλος Ε.Ε.Π. του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών) και της Καθηγήτριας Φιλοσοφίας και συγγραφέως Ελένης Ποταμιάνου. Σε όλη τη διάρκεια υπήρχε διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα.
Ακολούθησαν τα ανοιχτά εγκαίνια στον εκθεσιακό χώρο στο ισόγειο του Ιστορικού Αρχείου, όπου εικαστικοί και λογοτέχνες γνωρίστηκαν μεταξύ τους και φωτογραφήθηκαν μπροστά στα έργα τους. Εκθέτες, οργανωτές και επισκέπτες, πάνω από 210 άτομα κινήθηκαν όλη τη βραδιά μέσα σε μια ιδιαίτερα ευχάριστη ατμόσφαιρα εκφράζοντας με ενθουσιασμό τον θαυμασμό τους για τα εκθέματα και τον επιτυχημένο τρόπο που στήθηκαν.
Η έκθεση διήρκησε από 24 Οκτωβρίου έως 1 Νοεμβρίου 2019 περίοδο κατά την οποία την επισκέφτηκαν μεμονωμένα άτομα και φορείς.
Σε όλους τους επιλεγμένους σταθμούς της, η έκθεση πλαισιώνεται από καλλιτεχνικές δράσεις των ομάδων της ARTOGETHER και από βιωματικά εργαστήρια για άτομα με και χωρίς αναπηρία.
Στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου 2019 στο Ιστορικό Αρχείο ΠΙΟΠ πραγματοποιήθηκε βιωματικό εργαστήρι και παράσταση χορού με μεγάλη ανταπόκριση και προσέλευση του κοινού από την Ομάδα Κινητικού Αυτοσχεδιασμού με υπεύθυνη χορογράφο την Κατερίνα Γεβετζή.
Εκπομπή του Antenna δημιούργησε αφιέρωμα με συνεντεύξεις από τέσσερις εκθέτες με αναπηρία και από στελέχη της ARTOGETHER και του ΠΙΟΠ και πλάνα από το βιωματικό εργαστήρι του χορού.
Στη συνέχεια η έκθεση «ταξίδεψε» διαδοχικά στο Δίκτυο Μουσείων ΠΙΟΠ.
Πρώτος σταθμός ήταν ο Βόλος και το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας. Η έκθεση διήρκησε από τις 14 έως 21 Φεβρουαρίου 2020.
Τα εγκαίνια της έκθεσης έλαβαν χώρα στις 14 Φεβρουαρίου με μεγάλη προσέλευση του κοινού και σύντομες ομιλίες από την η κ. Αλεξάνδρα Τράντα εκ μέρους του ΠΙΟΠ, την κ. Φιλαρέτη Παπαδοπούλου εκ μέρους του φορέα μας και της δρ. εκπαιδευτικού ειδικής εκπαίδευσης-μουσειοπαιδαγωγού Χαράς Κανάρη.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, έγιναν ξεναγήσεις σε 10 φορείς και συνολικά 330 άτομα και 23 σύντομες περιηγήσεις, ενώ πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις από φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καθώς και του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών ήταν ιδιαίτερα υψηλός.
Το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου η Μουσικοθεατρική Ομάδα της ARTOGETHER παρουσίασε τη διασκευή του γνωστού έργου του Σαίξπηρ «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» στο κινηματοθέατρο Αχίλλειον, ενώ την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου οργάνωσε το βιωματικό εργαστήρι «Προετοιμάζοντας μια παράσταση», στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας υπό την καθοδήγηση της σκηνοθέτιδας της παράστασης, κ.Κατερίνας Ρόμπερτσον-Κουρούκλη και του συνθέτη, μουσικού Νικήτα Μαυρογιάννη με την συμμετοχή δέκα ατόμων κυρίως φοιτητών πέραν των μελών της μουσικοθεατρικής ομάδας.
Την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου (10:30-12:30), έγινε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές με αναπηρία και/ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας με τίτλο «Παίζουμε, ζωγραφίζουμε, δημιουργούμε, όπως όλοι μπορούμε!». Οι μαθητές περιηγήθηκαν στην έκθεση και ήρθαν σε επαφή με τα έργα. Στη συνέχεια, μέσα από το παιχνίδι και με την καθοδήγηση της δρ. Χαράς Κανάρη, τα παιδιά μελέτησαν τεχνικές που θα τα βοηθήσουν να δημιουργήσουν τα δικά τους μοναδικά έργα τέχνης.
Επόμενος σταθμός ήταν τα Ιωάννινα και το Μουσείο Αργυροτεχνίας. Η έκθεση διήρκησε από τις 6 έως 13 Μαρτίου 2020.
Στα εγκαίνια στις 6 Μαρτίου 2020 απηύθυναν χαιρετισμό η κ. Ασλανίδου και ο κ. Καλαποθάκης από το ΠΙΟΠ και μίλησε ο κ. Ξενοφών Μπήτσικας, εικαστικός και καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η προσέλευση ήταν πολύ ικανοποιητική με εκπρόσωπους της Σχολής Καλών Τεχνών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και άλλων φορέων και καλλιτεχνικών χώρων.
Είχαν προγραμματιστεί πολλές ξεναγήσεις που δυστυχώς δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω της έκτακτης κατάστασης που προέκυψε σε σχέση με τον κορωνοϊό. Εν τούτοις η επισκεψιμότητα κινήθηκε σε υψηλά επίπεδα.
Αξιοσημείωτη ήταν η προσφορά της Μονάδας Προσβασιμότητας και Κοινωνικής Στήριξης Φοιτητών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που μας έφερε σε επαφή με ένα μεγάλο αριθμό εθελοντών που προσέφεραν τις υπηρεσίες καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης στα Ιωάννινα.
Το Σάββατο 7 Μαρτίου η ομάδα θεατρικού παιχνιδιού της ARTOGETHER παρουσίασε την παράσταση «Ουπς! Ένας καθρέφτης μες στην σκιά» στον Πολιτιστικό Πολυχώρο του Δήμου Ιωαννιτών «Δημ. Χατζής» με περιορισμένη προσέλευση λόγω των αντικειμενικών κωλυμάτων που σχετίζονται με τον κορονοϊό. Ωστόσο, η παράσταση ενθουσίασε τους θεατές.
Την Κυριακή 8 Μαρτίου διοργάνωσε στο Μουσείο Αργυροτεχνίας βιωματικό εργαστήρι, στο οποίο οι συμμετέχοντες, μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, γνώρισαν την ιστορία και τους ήρωες του παραμυθιού, στο οποίο έχει βασιστεί η παράσταση υπό την καθοδήγηση της Αριστέας Κοντραφούρη, υπεύθυνης της Ομάδας Θεατρικού Παιχνιδιού και σκηνοθέτιδος της παράστασης.
Το ταξίδι διεκόπη πρόωρα τον Μάρτιο του 2020 εξαιτίας των συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία της νόσου Covid-19. Μετά από 10 μήνες αναγκαστικής παύσης του προγράμματος και έπειτα από κάποιες αναγκαίες αναπροσαρμογές στον προγραμματισμό, η περιοδεύουσα έκθεση «Ταξιδεύοντας την Τέχνη» συνέχισε το ταξίδι της.
Η έκθεση φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού, στη Σπάρτη από τις 9-21 Ιουνίου 2021.
Παρά τους περιορισμούς που έθεσαν τα μέτρα αναχαίτισης της πανδημίας, όπως η απαγόρευση εγκαινίων, εργαστηρίων ή ξεναγήσεων εντός του εκθεσιακού χώρου, η έκθεση είχε μεγάλη επισκεψιμότητα. Συγκεκριμένα την έκθεση είδαν συνολικά 448 άτομα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ πολλοί κατέγραψαν τις θετικές τους εντυπώσεις στο βιβλίο επισκεπτών του μουσείου. Παραθέτουμε ενδεικτικά σχόλιο επισκέπτη:
«Διάλογος τέχνης και ζωής είναι αυτός. Ψυχές που σηκώνουν κεφάλι και λέξεις που τις περιγράφουν. Χρώματα, μορφές, ποίηση και ελευθερία. Υπέροχη έκθεση! Υπέροχη έκφραση!»
Το πρόγραμμα αποφασίσθηκε να ολοκληρωθεί στον τόπο από όπου ξεκίνησε, στην Αθήνα και το Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Οι δράσεις των δύο ομάδων που είχαν προγραμματιστεί αρχικά στην Σπάρτη και την Τήνο το 2020, παρουσιάστηκαν στην Αθήνα στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).
Συγκεκριμένα, η Ομάδα Εικαστικών παρουσίασε την έκθεση «Αναζητήσεις» από τις 2 έως 9 Ιουλίου 2021. Η έκθεση περιελάμβανε έργα που έχουν δημιουργηθεί με αφορμή το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών. Στις δε τελευταίες συναντήσεις της ομάδας όλα τα μέλη συνεπικουρήσαν στην επιλογή των έργων και τον σχεδιασμό του στησίματος.
Η έκθεση περιελάμβανε 70 έργα ως επί το πλείστον επιτοίχια με διάφορες τεχνικές και υλικά: λαδοπαστέλ, ακουαρέλες, ακρυλικά, κολάζ, μεικτές τεχνικές, αλλά και ανάγλυφα και τρισδιάστατα γλυπτά. Τα έργα αντλούσαν από διάφορες θεματικές (προσωπογραφίες, φανταστικά ζώα, τοπιογραφίες, νεκρή φύση κτλ.). Με την αρχική προοπτική της έκθεσης στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο δημιουργήθηκαν από το 2020 μερικά γύψινα μικρά γλυπτά που εκτέθηκαν όλα μαζί σε μία μεγάλη πλατφόρμα. Απέναντι ακριβώς στήθηκε μία κατασκευή από χαρτόνι και άλλα υλικά που παρίστανε την πόλη της Τήνου.
Το αποτέλεσμα θεωρούμε πως δικαίωσε την ομάδα, καθώς τα σχόλια ήταν εγκωμιαστικά.
Επίσης, η έκθεση πλαισιώθηκε από βιωματικό εργαστήρι την Τρίτη 6 Ιουλίου, στο οποίο συμμετείχαν μέλη της ομάδας και άλλα άτομα με ή χωρίς αναπηρία. Στο εργαστήριο, το οποίο ήταν και αυτό εμπνευσμένο από την έκθεση «Ταξιδεύοντας την Τέχνη», οι συμμετέχοντας διερεύνησαν τον διάλογο ανάμεσα σε εικόνα και λόγο. Καταπιάστηκαν με τα εξής ερωτήματα: Μπορεί εικόνα και λόγος να συνθέσουν μια ενότητα; Μπορούν να ιδωθούν αυτόνομα; Πώς μετουσιώνεται ο λόγος σε εικόνα και η εικόνα σε λόγο; Οι συμμετέχοντες, υπό την καθοδήγηση του εικαστικού και επιμελητή της έκθεσης Νίκου Κόνιαρη, επέλεξαν έναν τίτλο από ένα εικαστικό έργο της κεντρικής έκθεσης (25 εικαστικοί-25 λογοτέχνες) και ζωγράφισαν ελεύθερα ότι εμπνεύστηκαν μόνο από τον τίτλο. Στο τέλος του εργαστηρίου αποκαλύφθηκαν τα πρωτότυπα έργα και ακολούθησε συζήτηση και σύγκριση μεταξύ των πρωτότυπων έργων, των έργων των συμμετεχόντων και των χειρογράφων.
Την ίδια μέρα που άνοιξε για το κοινό η έκθεση Αναζητήσεις η Ομάδα Κινητικού Αυτοσχεδιασμού παρουσίασε την παράσταση χορού «Circline» στις 2 Ιουλίου σε χορογραφία της Κατερίνας Γεβετζή στον αίθριο χώρο του Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ. Την παράσταση, στην οποία συμμετείχαν δέκα χορευτές (πέντε με και πέντε χωρίς αναπηρία), παρακολούθησαν 50 άτομα σύμφωνα με το ανώτατο όριο καθήμενων θεατών ανάλογα με το εμβαδόν του χώρου όπως ορίζουν οι κυβερνητικές αποφάσεις. Η παράσταση ξεκίνησε λίγο μετά τις 9:30 μ.μ., ώστε να έχει τελείως σκοτεινιάσει, καθώς βασίστηκε πολύ στο παιχνίδι σκοτάδι/φως και τη δημιουργία σκιών πάνω στην εντυπωσιακή υψικάμινο που δεσπόζει στον χώρο. Οι θεατές ενθουσιάστηκαν και καταχειροκρότησαν την παράσταση, η οποία εκτός από τις έξοχες κινητικές φόρμες των χορευτών ενσωμάτωσε με ιδιαίτερα επιτυχημένο τρόπο τον εντυπωσιακό χώρο του αιθρίου.
Συντονίστρια προγράμματος (2018-2021): Μαριλένα Κουκούλη
Συντονίστρια προγράμματος (2018-2020): Σταυρούλα Σουλοπούλου
Επιμελητές έκθεσης: Νίκος Κόνιαρης & Σοφία Χρυσαφοπούλου
